เมียวมิ้นซอว์ ลูกเรือประมงชาวพม่าอายุ 32 ปี
บ้านเกิดผมอยู่ที่เมืองเมาะละแหม่ง รัฐมอญ ภาคใต้ของประเทศพม่า เมื่อ 4 ปีที่แล้วมีนายหน้าเป็นคนในหมู่บ้านของผมมาถามว่า ใครอยากจะไปทำงานเมืองไทยบ้าง ตอนนั้นผมช่วยพ่อแม่ทำไร่ทำนา แต่รายได้ไม่ค่อยพอกิน ผมได้ยินมาว่า ถ้ามาเมืองไทยจะได้เงินเยอะกว่าก็เลยตัดสินใจมาเมืองไทย มากันทั้งหมด 12 คนมีแต่ผู้ชาย เดินทางเข้ามาทางอำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี พอมาถึงมหาชัย (จังหวัดสมุทรสาคร) ก็ลงเรือเลย นายหน้าเบิกเงินจากเจ้าของเรือไปล่วงหน้า 10,000 บาท
ตอนแรกตั้งใจว่าจะมาอยู่เมืองไทยกี่ปี
ตั้งใจว่าสองปี แต่ตอนนี้อยุ่มาสี่ปีแล้วยังเก็บเงินไม่ได้เลย
ตั้งใจว่าจะเก็บเงินให้ได้เท่าไหร่
หนึ่งล้านจั๊ต (ประมาณ 28,000 บาท)
รู้หรือไม่ว่าต้องใช้ชีวิตบนเรือนานเท่าไหร่
ตอนแรกเถ้าแก่ก็บอกว่าปีเดียว แต่พอไปจริง ๆ ก็นานกว่าสองปี เรือจะเข้าฝั่งประเทศอินโดนีเซียสองเดือนครั้งเพื่อไปซื้อของ
ต้องทำงานอะไรบ้าง
ช่วยยกอวนขึ้นลงและคัดแยกประเภทปลาตัวเล็กตัวใหญ่ ทุกสี่ชั่วโมงต้องดูปลา บางครั้งถ้ามีปลาเยอะก็ยกอวนทุก ๆ 15 นาที
ได้ค่าแรงเท่าไร
ถ้าเป็นคนงานพม่าเดือนละ 4,000 บาท คนงานไทยเดือนละ 5,000 บาท
หลังจากออกเรือไปสองปีครึ่ง พอกลับขึ้นฝั่งเหลือเงินอยู่เท่าไหร่
ไม่เหลือ ไม่พอใช้ด้วยซ้ำ
ปกติใช้เงินกับอะไรบ้าง
ซื้อกาแฟ บุหรี่ และของใช้จำเป็น บางทีก็ช่วยเพื่อนที่โดนจับบ้างครับ
หลังจากลงเรือสองปีครึ่งครั้งแรกแล้วได้กลับไปทำงานบนเรืออีกไหม
กลับไปอีกสามเดือน แต่เจอผู้คุมเรือไม่ดี พอเรือแวะขึ้นฝั่งที่ประเทศอินโดนีเซีย ผมกับเพื่อนรวม 5 คนก็เลยไปขอให้ตำรวจที่นั่นจับผมเพื่อส่งกลับมาประเทศไทย ตำรวจก็พาไปส่งที่สำนักงานของบริษัทเรือที่นั่น บริษัทก็ส่งพวกผมกลับมาขึ้นฝั่งที่เมืองไทย
ผู้คุมเรือทำอะไรไม่ดี
เวลาไม่สบาย ไม่มียาให้ พอผมทำงานไม่ไหวก็ทุบตี ตอนนั้นผมไม่ค่อยสบาย เขาก็ไม่ยอมให้หยุดพัก
ชีวิตบนเรือเป็นอย่างไร
บนเรือจะมีพ่อครัวทำกับข้าวให้เป็นกับข้าวแบบง่าย ๆ ถ้าอยากกินอาหารอย่างอื่นก็ไปทำก็ได้
เวลาอยู่บนเรือนาน ๆ คิดถึงบ้านไหม
คิดถึง โดยเฉพาะเวลาไม่ค่อยมีงานทำยิ่งคิดถึงมาก เวลาคิดถึงบ้านก็นั่งคุยกับเพื่อน
เคยมีเพื่อนเสียชีวิตระหว่างทำงานบนเรือไหม
ตอนออกเรือครั้งแรกมีสองคน ไม่สบายแล้วไม่ได้ไปหาหมอ ศพถูกโยนทิ้งน้ำตอนกลางคืนที่ลูกเรือหลับไปหมดแล้ว พอผมตื่นขึ้นมาก็ไม่เห็นเพื่อนคนนั้นแล้ว
หลังกลับจากเรือรอบที่สอง อยากกลับไปทำงานบนเรืออีกไหม
ไม่อยากไปแล้ว
คิดว่าชีวิตในพม่ากับชีวิตที่เมืองไทย ที่ไหนลำบากกว่ากัน
เมืองไทย
แล้วทำไมไม่กลับบ้าน
ตอนนี้ยังไม่มีเงินเก็บเลย อยากเก็บเงินให้ได้ก่อน สี่ปีที่ผ่านมา ผมไม่ได้ติดต่อทางบ้านเลย พ่อแม่ก็ไม่รู้ว่าผมอยู่ที่ไหน ผมยังไม่อยากกลับบ้านตอนนี้ เพราะถ้ากลับไปโดยไม่มีเงินก็อายคนอื่นเขา
ตอนนี้ตั้งใจจะทำงานอะไรต่อไป
ตั้งใจว่าจะลงเรือประมงไทยแบบเช้าไปเย็นกลับ ไม่อยากไปนาน ๆ อีกแล้ว
- - - - - - - - - -
ต้านป่ายอู ลูกเรือประมงชาวพม่าอายุ 27 ปี
บ้านเกิดของผมอยู่ที่ภาคทวาย ทางภาคใต้ของพม่า ผมออกจากบ้านมาตั้งแต่ 7 ปีที่แล้ว มีนายหน้าไปชวนมาทำงานเมืองไทย มาพร้อมกัน 50 คนจากหลายหมู่บ้านในละแวกนั้น การเดินทางตอนแรกเดินเท้าใช้เวลา 5 วัน 5 คืนมาถึงชายแดนไทยด้านอำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี
นายหน้าบอกหรือไม่ว่าจะพามาทำอะไร
ตอนแรกบอกว่าจะพาไปทำงานที่โรงงานปลากระป๋อง ได้เงินเดือน 6,000 บาท พอมาถึงมหาชัยก็พาคนไปส่งที่โรงงานปลากระป๋อง 5 คน ส่วนที่เหลืออีก 45 คนก็รออยุ่ที่บ้านพักหลังหนึ่ง หลังจากนั้น 3 วันนายหน้าก็มารับผมไปส่งขึ้นเรือประมงไปอินโดนีเซียเลย ตอนแรกผมไม่รู้ว่าจะต้องไปที่นั่น นั่งเรือไปห้าวันห้าคืนก็ยังไม่ถึงฝั่งสักที ผมก็ถามคนบนเรือว่าจะไปไหน เขาก็บอกว่าไปอินโดฯ กว่าจะได้กลับมาขึ้นฝั่งที่เมืองไทยก็อีก 7 ปี แต่ไปขึ้นฝั่งที่อินโดฯ สองเดือนครั้ง
บนเรือมีคนงานพม่ากี่คน
20 คน
ได้รับค่าแรงเท่าไหร่
ได้เงิน 5,000 บาท ทุก ๆ สองเดือนที่ขึ้นฝั่งอินโดฯ ครั้งแรก 2 วัน
มีเหลือเก็บบ้างไหม
ไม่เหลือ ซื้อของใช้หมด ไม่เห็นมีใครเก็บเงินได้เลย
ทำไมพวกลูกเรือถึงไม่มีเงินเก็บ
พอขึ้นฝั่งก็หมดไปกับค่าเหล้าและเที่ยวผู้หญิง ผมไม่เคยเห็นใครไม่กินเหล้า แต่เที่ยวผู้หญิงไม่ใช่ทุกคน ผมก็ไม่ได้เที่ยวเพราะไม่มีเงิน
เวลาพักผ่อนบนเรือทำอะไรบ้าง
ถ้าใครมีโทรทัศน์ก็ไปหนังซีดีกับเขา
เวลาคิดถึงบ้านทำยังไง
ร้องไห้เป็นบางครั้ง
ผู้คุมเรือเป็นคนอย่างไร
ถ้าไม่พอใจจะทุบตี ผมเคยโดนครั้งหนึ่ง ตอนนั้นผมไม่สบาย เลยมาพัก เขาคิดว่าผมอู้งานก็เข้ามต่อยแล้วบังคับให้ไปทำงานต่อ
ถ้าเปรียบเทียบชีวิตที่บ้านกับบนเรือประมง ที่ไหนลำบากกว่ากัน
บนเรือลำบากกว่า
แล้วทำไมไม่กลับบ้าน
อยากกลับแต่ไม่มีเงิน
ตอนนี้ทำงานอะไร
ทำงานโรงงานแกะกุ้ง มีรายได้วันละ 100 – 200 บาท ทำได้เท่าไรก็ได้เท่านั้น บางวันก็ไม่มีงาน ก็เลยคิดว่าอยากจะลงเรืออีกครั้ง แต่ไม่ใช่เรืออินโดฯ อยากลงเรือธรรมดาแบบไปเช้าเย็นกลับมากกว่า เพราะถ้าไปเรืออินโดฯ มักเจอผู้คุมเรือโหด ๆ เพราะเขารู้ว่าเราไม่มีทางเลือก อยู่กลางทะเลจะทำอะไรก็ได้
ตั้งใจจะอยู่เมืองไทยอีกกี่ปี
ตอนแรกตั้งใจว่าจะอยู่ 2 ปี แต่ตอนนี้อยู่มา 7 ปีแล้ว อยากอยู่อีก 2 ปี แต่ไม่รู้จะทำได้หรือเปล่า
เวลาถูกผู้คุมเรือดุด่ามาก ๆ รู้สึกอย่างไร
บางทีก็น้อยใจ อยากกลับบ้าน คิดถึงพ่อแม่
เคยติดต่อทางบ้านบ้างไหม
ไม่เคย
ถ้าที่บ้านมีงานทำและมีรายได้เท่ากับเมืองไทยจะกลับบ้านไหม
กลับ
- - - - - - - - - -
บุญยืน กิจเจา ลูกเรือประมงชาวไทยอายุ 39 ปี
เมื่อก่อนผมวิ่งมอเตอร์ไซคิวอยู่ที่มหาชัย แล้วคิดอยากเก็บเงินก้อนหนึ่งจึงไปลงเรือชื่อว่า “ประภาสนาวี” เพื่อไปหาปลาที่น่านน้ำอินโดนีเซีย ตั้งแต่เดือนมีนาคมปี 46 ทำหน้าที่เป็นผู้ช่วยไต๋หรือผู้ควบคุมเรือ เรือของผมเป็นเรืออวนลากคู่ ต้องใช้เรือสองลำลากอวนไปด้วยกัน บริษัทมีเรือ 6 ลำ รวมลูกเรือ 140 คน ส่วนใหญ่เป็นแรงงานพม่า
ช่วยเล่าชีวิตของลูกเรือหาปลาในน่านน้ำอินโดนีเซียให้ฟังหน่อย
บางบริษัทก็ไปหลายปี อยู่กลางทะเลพอถึงกำหนดลากปลาเต็มที่เราก็เข้าเกาะของอินโดฯ อยู่กลางทะเลประมาณ 40 วันบ้าง บางทีก็ 2เดือนเลย แล้วเราก็ขึ้นเกาะตามที่นัดกับเรือแม่ เพื่อถ่ายปลาให้กับเรือแม่ เรือแม่จะเดินทางมาจากประเทศไทยเพื่อไปรับปลาจากเรืออวนลากที่เกาะของอินโดฯ ลูกเรือที่ไปทำงานบนเรือลูกจะต้องเดินทางไปกับเรือแม่จากเมืองไทยใช้เวลาเดินทาง 13 วัน ลูกเรือที่ต้องการกลับเมืองไทยจะต้องรอจนกว่าเรืออวนลาก เรืออวนลากออกเรือครั้งหนึ่งจะอยู่กลางทะเลประมาณ 3 ปี ถ้าระหว่างนั้นอยากขอกลับต้องมากับเรือแม่เวลาไปรับปลา ถ้าเดินทางโดยเรืออวนลากจะใช้เวลานานกว่า คือ 20 กว่าวัน
ระยะเวลาทำงานเป็นยังไง
ถ้าเป็นเรือลากคู่จะทำงานเฉพาะกลางวัน ปล่อยอวนรอบแรก 6โมงเช้า รอบสุดท้าย 6โมงเย็นหรือหนึ่งทุ่ม แล้วทิ้งสมอนอนเรือลากคู่นะ แต่เรือลากเดี่ยวจะลากทั้งกลางวันกลางคืน จุดลากอวนกลางทะเลห่างจากฝั่งของอินโดฯ ใช้เวลาวิ่งเรือ 2 วัน 2 คืน
อาหารบนเรือเป็นอย่างไร
ถ้าเป็นผักสดพวกลูกเรือจะได้กินแค่ 7 วันหลังออกจากฝั่ง อาหารส่วนใหญ่ก็จะเป็นอาหารไทย แกงส้ม ต้นยำ ผัดฉ่า พ่อครัวจะทำกับข้าวให้คนงานพม่าชุดหนึ่ง ส่วนผู้คุมเรือกับผู้ช่วยเรือจะเป็นคนไทย จะได้กินกับข้าวอีกชุดหนึ่ง ผักสดผมจะมีกินตลอด เพราะผมอยู่กับผู้คุมเรือ จะมีตู้เย็นแยกอาหารต่างหาก ไม่เกี่ยวกับพวกลูกเรือ เป็นเงินส่วนตัวของผู้คุมเรือ ส่วนอาหารพวกลูกเรือจะเป็นเงินเจ้าของเรือ
อัตราค่าแรงเป็นอย่างไร
ถ้าเป็นคนลากอวน 4,500-5,000บาท ผู้ช่วยนายท้ายกับช่างน้ำมัน 8,000บาท
ถ้าไม่สบายทำยังไงคะ
บนเรือจะมียาสามัญประจำบ้าน แต่ถ้าป่วยหนักอยู่กลางทะเลก็อาจต้องปล่อยให้ตาย เพราะเข้าฝั่งไม่ทัน อย่างเช่น ตอนปี 46 ตาย 39คน เหลือกลับมาร้อยกว่าคน คนที่ตายมีอาการบวม ถ่ายไม่ออก ตอนนั้นอยู่กลางทะเล เรือมีปัญหาว่าไม่มีใบอนุญาตหาปลา ระหว่างรอใบอนุญาตต้องรอกลางทะเลเป็นเดือน พอไม่ได้ใบอนุญาตก็วิ่งเรือกลับเมืองไทย ระหว่างนั้นเริ่มมีคนป่วย จะไปหาหมอบนฝั่งก็ไม่ได้เพราะอยู่กลางทะเลลึก พวกเราพยายามรักษากันเองด้วยวิธีพื้นบ้าน เอาหม้อหุงข้าวลูกใหญ่อบไอน้ำให้ แล้วเอาผ้าห่มคลุมจากนั้นพอเขาเริ่มขับถ่ายอาการบวมก็ลดลง หลังจากนั้นพอไปอาบน้ำ ไม่รู้เป็นเพราะอะไร จู่ ๆ ก็ตาย ไม่เกิน 6-7วัน ถ้าอึดๆนี่ไม่เกิน 10วัน ระหว่างวิ่งเรือกลับตายทุกวันวันละสองสามคน พอสองทุ่มก็เริ่มเอาศพโยนทิ้งน้ำ กว่าจะกลับถึงฝั่งก็ตายไป 39 คน มีคนไทย 6 คนที่เรือเป็นคนพม่า
บนฝั่งอินโดฯ มีหญิงบริการสำหรับลูกเรือประมงจากเมืองไทยไหม
ที่นั่นกฎหมายไม่อนุญาตให้เกิดสถานบริการ แต่ถ้าต้องการเที่ยวผุ้หญิงก็ไปเดินตามสลัม บางคนยากจนมาก ๆ ก็จะเสนอขายบริการให้
ความสัมพันธ์ระหว่างลูกเรือไทยกับพม่าเป็นอย่างไร
คุยกันตามปกติ กินข้าวก็กินด้วยกัน พวกลูกเรือพม่าหลายคนพูดไทยเก่ง
บนเรือมีกฎอะไรบ้าง
ห้ามกินเหล้าบนเรือ และห้ามพาผู้หญิงขึ้นไปนอนบนเรือ ยกเว้นเมียเถ้าแก่กับผุ้คุมเรือ
หลังเกิดปัญหาลูกเรือเสียชีวิต 39 คน ทางบริษัททำอย่างไร
ตอนนี้ยังถูกฟ้องร้องเรียกค่าชดเชยกันอยู่เลย ค่าแรงของคนที่รอดชีวิตก็ยังไม่ได้ เรือของบริษัทนี้ไม่ได้ออกทะเลอีก ไม่มีใครกล้าขึ้นเรือของบริษัทนี้อีกแล้ว เขากลัวกันหมด.
