ท่านที่เคยอ่านบทความเกี่ยวกับประวัติการต่อสู้ระหว่างรัฐบาล ทหารพม่ากับกองกำลังฝ่ายต่อต้านกลุ่มต่างๆในพื้นที่ชนกลุ่มน้อย และขบวนการค้ายาเสพติดในยุคสงครามเย็น คงจะคุ้นกับคำว่า กากวยเย ซึ่งหลายคนคงสงสัยว่า กากวยเยนี้คืออะไรกันแน่
กากวยเย คือ กองกำลังทหารอาสาที่รัฐบาลทหารพม่าจัดตั้งขึ้นมา โดยให้ผู้นำในท้องถิ่นร่วมกับชาวบ้านจัดเป็นกองกำลังติดอาวุธเพื่อ ช่วยรัฐบาลต่อสู้กับพรรคคอมมิวนิสต์ และกองกำลังชนกลุ่มน้อย รัฐบาลพม่าเริ่มให้มีกากวยเยครั้งแรกในปีพ.ศ. 2506 ซึ่งการสู้รบกับ พรรคคอมมิวนิสต์และกองทัพชนกลุ่มน้อยทั่วประเทศเริ่มรุนแรงขึ้นมาก โดยหวังว่าจะเป็นการลดภาระส่วนหนึ่งของกองทัพและรัฐบาลพม่า ที่กำลังประสบปัญหาเศรษฐกิจย่ำแย่ด้วย โดยรัฐบาลยอมให้ กากวยเยมีอิสระในการปกครองพื้นที่และทำธุรกิจเพื่อเลี้ยงดูกองทหาร ของตัวเอง
เงื่อนไขเช่นนี้เองที่ทำให้กากวยเยจำนวนมาก โดยเฉพาะ ในรัฐฉานเข้าไปพัวพันกับการผลิตและค้าฝิ่น ขุนส่า ราชายาเสพติด ของยุคนั้น หรือโลซิงฮัน ที่ยังมีบทบาทอยู่ทุกวันนี้ก็เป็นหนึ่ง ในผู้นำของกากวยเยมาก่อนเช่นกัน กากวยเยจึงมีความเกี่ยวข้องกับ ทั้งการต่อสู้กับกองกำลังต่อต้านรัฐบาลพม่าและขบวนการค้ายาเสพติด ไปพร้อมๆกัน โดยในระยะแรก รัฐบาลพม่าก็รู้ดีว่ากากวยเย จะเข้าไปเกี่ยวข้องกับยาเสพติด ซึ่งนั่นจะเป็นผลดีต่อกองทัพพม่า ในการช่วยปราบปรามกลุ่มการเมืองของไทยใหญ่ที่ต้องอาศัยเงิน จากการค้ายาเช่นกัน ทว่า กากวยเยจำนวนมากกลับกลายเป็น พันธมิตรของกองกำลังไทยใหญ่ในเวลาต่อมาและเข้าร่วมต่อสู้กับ รัฐบาลพม่าเสียเองด้วย รัฐบาลพม่าจึงประกาศยกเลิกกากวยเย ในที่สุดเมื่อปี 2516
